Hướng dẫn cách hàn chì hàn thiếc cơ bản

Hàn là quá trình nối hai kim loại với nhau bằng mỏ hàn và sử dụng chì hàn, thiếc hàn để tạo thành mối nối điện.

Bài viết này sẽ hướng dẫn hàn cơ bản cho người mới bắt đầu học hàn thủ công bằng mỏ hàn. 

Trong bài hướng dẫn này sẽ đề cập đến các chủ đề sau:

• Các biện pháp phòng ngừa an toàn trước khi bắt đầu hàn
• Chọn mỏ hàn, chì hàn, thiếc hàn thích hợp
• Chuẩn bị hàn
• Hàn
• Kiểm tra các mối hàn

Bước 1: Các biện pháp phòng ngừa an toàn trước khi bắt đầu hàn

Hầu hết các dây chì hàn hoặc kem hàn có chứa chì (hợp kim hàn là hỗn hợp của thiếc và chì). Trong quá trình hàn chì có thể tạo ra khói nguy hiểm cho sức khỏe. Ngoài ra, dây hàn thường có chất trợ hàn ở giữa dây. Chất trợ hàn có chứa rosin tạo ra khói hàn nếu hít phải có thể gây nguy hiểm.

• Chỉ nên hàn ở nơi thoáng khí.
• Sử dụng máy hút khói
• Mỏ hàn rất nóng (hầu hết mỏ hàn có nhiệt độ hoạt động từ 350 -400 độ C). Không bao giờ được chạm vào đầu mỏ hàn bằng tay.
• Không bao giờ để mỏ hàn xuống bất cứ thứ gì khác ngoài giá đỡ mỏ hàn bằng sắt.
• Để các chất lỏng và vật liệu dễ cháy (như rượu, dung môi, v.v.) cách xa khu vực làm việc.
• Đeo kính bảo vệ mắt.
• Không được cắt chấu nối đất trên phích mỏ hàn đi để làm cho nó khớp với ổ cắm không nối đất.
• Khi làm nóng dây chì hàn, thiếc hàn thì phải giữ bằng nhíp, kìm hoặc kẹp để tránh bị bỏng ngón tay.
• Đeo vòng bảo vệ ESD (vòng chống tĩnh điện) nếu bạn muốn hàn các linh kiện nhạy cảm tĩnh điện như linh kiện CMOS. 
• Rửa tay bằng xà phòng và nước sau khi hàn.

Bước 2: Chọn mỏ hàn, chì hàn, thiếc hàn thích hợp

Yêu cầu chính trong quá trình hàn là nhiệt. Mỏ hàn chính là công cụ tạo nhiệt. Có rất nhiều lựa chọn khác nhau như trạm hàn, mỏ hàn và súng hàn. Các loại này có rất nhiều hình dạng, kích cỡ và công suất. 

Cần có đủ nhiệt để nhanh chóng làm nóng chảy chì hàn, thiếc hàn và đưa vào mối hàn, nhưng đồng thời cũng không nên quá nhiều nhiệt vì có thể đốt cháy hoặc làm chảy các linh kiện điện tử mỏng manh trên bo mạch. Nếu không chú ý đến nhiệt độ của mỏ hàn có thể vô tình làm hỏng mọi thứ nếu có quá nhiều nhiệt. Quá nhiều nhiệt từ mỏ hàn có thể làm hỏng hoặc thậm chí phá vỡ dây dẫn đồng và miếng đệm trên bo mạch. Khi sử dụng mỏ hàn có điều khiển nhiệt độ (hoặc trạm hàn) có thể biết đầu mũi hàn có đủ nóng đối với vật liệu đang hàn không.

Nó làm cho quá trình hàn dễ dàng hơn rất nhiều. Nhiệt độ của mỏ hàn có thể được điều chỉnh bằng núm điều khiển nhiệt độ. Từ đó có thể yên tâm rằng mỏ hàn đủ nóng và sẵn sàng để hàn, đồng thời không quá nóng đến mức làm cháy các linh kiện trên bo mạch. Đây là lý do chính tại sao nên sử dụng mỏ hàn có điều chỉnh nhiệt độ hoặc trạm hàn. 

Tham khảo các dụng cụ hàn tại đây: https://dientutuonglai.com/1-dung-cu-han/

Để có thể hàn được cần có chì hàn, thiếc hàn hay nói chính xác hơn là hợp kim hàn.

Một trong những hợp kim hàn được sử dụng phổ biến nhất là 60% thiếc (Sn) và 40% chì (Pb). Một hợp kim hàn khác thường được sử dụng là 63% thiếc (Sn) và 37% chì (Pb) - loại đặc biệt tốt khi sử dụng cho các bộ phận điện tử nhỏ. Gần đây, có sự gia tăng trong việc sử dụng chất hàn không chì vì khói chì có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe. Chì hàn thường ở dạng dây (có từ chất trợ hàn ở giữa dây). Dây chì hàn có nhiều kích cỡ khác nhau.

Tham khảo sản phẩm thiếc hàn, chì hàn: https://dientutuonglai.com/thiecchi-han-1/

Bước 3: Chuẩn bị hàn

Bật công tắc nguồn trên trạm hàn. Chọn nhiệt độ thích hợp bằng cách xoay núm ở phía trước. Hầu hết các trạm hàn tốt mất 1-2 phút để đạt đến nhiệt độ mong muốn. Sử dụng nước cất để làm ẩm miếng bọt biển trong giá đỡ (miếng bọt biển phải ẩm, không được ngâm ướt).

Tham khảo: https://dientutuonglai.com/bb-3550-bot-bien.html

Đầu mỏ hàn nên được làm sạch trước mỗi lần sử dụng bằng cách lau nó trên miếng bọt biển ướt (khi đầu mỏ hàn đủ nóng). Mỏ hàn mới mua về cần được làm nóng, và sau đó được tráng bằng chì hàn, thiếc hàn trước khi sử dụng lần đầu tiên. Mục đích của việc tráng là tạo thành một lớp mỏng xung quanh đầu mỏ hàn giúp truyền nhiệt tốt hơn từ đầu đến mối hàn. Đầu mỏ hàn sạch thì sẽ truyền nhiệt tốt.

Làm sạch đúng chỗ cần hàn và tất cả các linh kiện. Tất cả các linh kiện phải sạch và không bị oxy hóa hoặc bất kỳ vấn đề nào. Không thể hàn mối hàn tốt trên bề mặt hàn bẩn vì chì hàn, thiếc hàn sẽ không dính vào linh kiện bẩn hoặc miếng đệm bẩn trên bo mạch. Các miếng đệm đồng trên bo mạch nên được lau bằng dung môi như cồn isopropyl để loại bỏ dầu mỡ và có thể sử dụng que mài nếu cần. Sau đó cần sử dụng chất trợ hàn.

Tham khảo chất trợ hàn: https://dientutuonglai.com/thiecchi-han-1/?pic=M%E1%BB%A1%20h%C3%A0n

Chất trợ hàn là hỗn hợp tự nhiên và tổng hợp của nhựa thông. Nó giúp loại bỏ màng oxit trước và trong quá trình hàn. Màng oxit hình thành rất nhanh trên bề mặt kim loại nóng.

Bước 4: Hàn

Cho linh kiện vào bo mạch bằng cách sử dụng nhíp gắp.

Tham khảo nhíp gắp linh kiện: https://dientutuonglai.com/nhip-hut-chi-1/?pic=Nh%C3%ADp

Nếu mỏ hàn đã đủ nóng thì có thể lấy ra khỏi giá đỡ và giữ nó giống như cầm một cây bút.

Đặt đầu mỏ hàn vào mối hàn và giữ trong vài giây. Đảm bảo rằng đầu mỏ hàn chạm vào miếng đệm đồng trên bo mạch và chân linh kiện cùng một lúc. Nếu chỉ chạm vào một trong hai sẽ tạo thành mối hàn rất kém. Liên kết nhiệt là khu vực tiếp xúc giữa đầu mỏ hàn và bề mặt của mối hàn. Sự tiếp xúc giữa đầu mỏ hàn và bề mặt là đường thẳng rất nhỏ dọc theo đầu mỏ hàn. Liên kết nhiệt có thể tăng lên đáng kể bằng cách thêm một lượng nhỏ chì hàn, thiếc hàn vào đường tiếp xúc giữa đầu mỏ hàn và bề mặt. Chì hàn, thiếc hàn nóng chảy tạo thành một cầu nối nhiệt giữa đầu mỏ hàn và mối hàn. Cầu nối này truyền nhiệt tốt hơn và nhanh hơn vào mối hàn.

Tiếp tục gia nhiệt và sau đó thêm một ít chì hàn, thiếc hàn vào mối hàn, không cho vào đầu mỏ hàn. Chì hàn, thiếc hàn sẽ nóng và chảy trên bề mặt đồng của miếng đệm lấp đầy khoảng trống giữa chân linh kiện và miếng đệm. Có hai vấn đề thường gặp khi hàn là thêm quá nhiều hoặc quá ít chì hàn, thiếc hàn.

Thao tác hàn cần được hoàn thành trong ít hơn 2 giây. Thời gian thao tác hàn phụ thuộc vào nhiệt độ của mỏ hàn và kích thước của mối hàn. Nếu tiếp tục gia nhiệt lâu hơn 2 giây có thể phá vỡ các miếng đệm hoặc dây dẫn trên bo mạch hoặc làm hỏng các linh kiện nhạy cảm với nhiệt độ.

Lấy mỏ hàn ra trong khi vẫn giữ mối hàn nằm yên không di chuyển bo mạch trong vài giây để mối hàn nguội và chì hàn, thiếc hàn hóa rắn.

Làm sạch chất trợ hàn dư bằng cồn ethanol hoặc một số dung môi khác.

Bước 5: Kiểm tra mối hàn

Ngay sau khi hàn xong, bắt đầu kiểm tra trực quan mối hàn. Kính lúp rất cần thiết để kiểm tra kỹ lưỡng.

Tham khảo sản phẩm: https://dientutuonglai.com/bo-gia-do-mo-han-co-tay-kep-va-kinh-lup-hang-dac-biet.html

Sử dụng đồng hồ vạn năng để kiểm tra thông mạch.

Các linh kiện liền kề có thể tạo cầu nối với nhau hoặc mối hàn có thể cần bổ sung chì hàn, thiếc hàn để thông mạch. Quá nhiều chì hàn, thiếc hàn sẽ tạo ra cầu hàn nhưng nếu quá ít thì mối hàn sẽ yếu.

Mối hàn tốt cần phải mịn, hình núi lửa, bóng và sáng.

Mối hàn xấu là mối hàn có các cầu hàn, bi hàn.